Tip 1 Diyabetli Çocuk ve Gençlerde Okulda Diyabet Yönetimi ve Desteği*
Uluslararası Çocuk ve Adolesan Diyabet Birliği (ISPAD) Klinik Uygulama Kılavuzları 2018
Özet ve Öneriler
Aşağıdaki öneriler, uzman görüşlerin fikir birliği üzerine temellendirilmiştir. Kılavuzun elverişliliği ve kaynaklara ulaşım bölgelere göre değişebilmekle birlikte, kılavuzda ideal ya da en iyi uygulama yaklaşımları sunulmaktadır.
• Okulda eğitim gören tip 1 diyabetli çocukların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
• Çocuklar, okulda haftada 30 saatten fazla eğitim görmektedir.
• Dünyadaki diyabetli çocukların çoğu eğitimi yetersizliği ve insüline erişim sıkıntısı çekmektedir. Tüm çocuklara eğitim konusunda fırsat eşitliliği sağlanmalıdır. • Yaş ve yeterliliklerinden bağımsız olarak, öğrenim gören tüm diyabetli çocuklar teşvik edilmeli ve okul personelinin gözetimi altında olmalıdır.
• Okulda diyabet yönetiminin en uygun şekilde yapılması, başarılı bir okul performansının ve komplikasyonlardan kaçınmanın önkoşuludur.
• Okul saatlerinde kan şekerlerinin hedef aralıkta olması oldukça önemlidir ve günlük glisemik hedefler ortama göre değişiklik göstermemelidir.
• İnsülin tedavisinin uygulanış şekli ailenin ve çocukların ihtiyaçlarına, yetenek ve isteklerine göre planlanmalı, okulun kaynaklarındaki sınırlılıklar belirleyici olmamalıdır.
• Genel hukuka göre diyabet engellilik nedeni olarak kabul edilmektedir ve ülkelerin çoğunda çocukların okul yaşamına eşit katılımı yasalar çerçevesinde korunmaktadır.
• Tip 1 diyabetli çocukların akranlarıyla eşit ölçüde okul hayatına katılması için, okul yönetimi çocuklara önerilen tedavi yönteminin uygulanmasını kolaylaştırmalı ve makul düzenlemeleri yapmalıdır.
• Bu makul düzenlemeler, okul personelinin insülin tedavisinin uygulanışı ve diyabet teknolojileri (CGM ve insülin pompası gibi aletler) hakkında bilgi sahibi olmasını kapsamaktadır.
• Okuldaki insülin tedavisinin uygulanış şekli için okul personelinin ailelerden onam alması gerekmektedir.
• Okul yönetimi, personellerinin yeterli diyabet eğitimi almasından sorumludur. Diyabet eğitiminin içeriğinden ise sağlık ekibi ve ebeveynler sorumludur.
• Bir çocuğun diyabetini kendi kendine yönetmesi ve insülin uygulaması çocuğun yaşına bağlı değildir; bu konuda sağlık ekibi ve ebeveynleri karar vermelidir.
• Okullar öğrencilerine ve okul personeline karşı görevlerini devredemez ve öngörülebilir zararlardan korumak için makul önlemleri almakla sorumludur.
• Optimal glisemik kontrol için okul saatlerinde kan şekeri izlemi büyük önem taşımaktadır.
• Okul personeli, hipoglisemi ve hiperglisemi yönetimini sağlık ekibince kararlaştırılan yönergelere göre yapabilmelidir.
• Çocukların normal gelişmesi ve besin ihtiyaçlarını karşılamaları için yemeğe erişim büyük önem taşımaktadır.
• Yemeklerin değerlendirilmesi ve tahmini karbonhidrat değerlerinin belirlenmesi için yemek resimlerinin kullanılması yardımcı olabilir.
• Tip 1 diyabetli çocuklar, beden eğitimi derslerinde ve ders aralarında akranlarıyla eşit şartlar altında olmalıdır ve fiziksel aktiviteleri kısıtlanmamalıdır.
• Okul personeli hipogliseminin semptomları hakkında bilinçlendirilmelidir ve okulda hipoglisemi ilkyardım malzemeleri bulunmalıdır. Hipoglisemi yönetiminin detayları kılavuzun devamında yer almaktadır.
• Okulda, tip1 diyabetli gençlerin kan şekeri izlemlerini kendilerinin yapmasına ve kendilerine insulin uygulamasına izin verilmeli, gereken durumlarda bir yetişkinin gözetimi altında olmalıdır.
• Okuldaki tip 1 diyabetli gençlerin her biri, ailelerinin de uygun gördüğü bir ‘Bireysel Diyabet Yönetim Planı’na (DYP) sahip olmalıdır.
• DYP çocukların ihtiyacına göre gerekli durumlarda en az yılda bir kez geliştirilebilir ve değiştirilebilir durumda olmalıdır.
• Çalışmaların bir kısmı, tip 1 diyabetli çocuklarda depresyon ve yeme bozuklukları gibi psikolojik problemlerin daha sık olduğunu göstermektedir.
• Tip 1 diyabetli gençlerde, okul ortamı psikolojik rahatsızlıkları tanıma ve tedavi etme fırsatı sunmaktadır; bu konuda okul personeli, diyabet ekibi ile yakın bir işbirliği içinde olmalıdır.
• Okulda başarılı diyabet yönetiminin yolu, ailenin ve okul yönetiminin etkili iletişiminden ve problem çözme becerilerinden geçmektedir.
• Arkadaşlık ilişkileri, lokal sosyal stigmalar, ırk ve din farklılıkları tip 1 diyabetli çocuklara ve ailelerine yükler getirebilir.
• Tip 1 diyabetli gençlerin ayrımcılığa maruz kalma riski artmaktadır ve bu durum özgüven eksikliği ve stigmatizasyona neden olabilir.
• Okul sınavları ve diğer başarı ölçütleri strese yol açtığından geçici hipoglisemi ve hiperglisemi ataklarına neden olarak okul başarısını olumsuz yönde etkilemektedir.
• Sınavlarda (sınav salonunda kan şekeri ölçüm aleti ve hipoglisemi yardım çantası bulundurmak gibi) gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
• Ailelerden, çocuklar için okul tarafından sağlanması gereken tıbbi ihtiyaçların eksiklerini tamamlama veya gün boyu okulda bulunarak çocuklarının tıbbi tedavilerini yapmaları beklenemez.
• Okul yönetimi, sağlık ekibi ve ebeveynler iş birliği içerisinde diyabet yönetimini en başarılı şekilde gerçekleştirmek adına ellerinden geleni yapmalıdır.
Yazının tamamına, https://www.arkadasimdiyabet.com/assets/ogreniyoruz/okulda-diyabet/Tip-1-Diyabetli-Cocuk-ve-Genclerin-Okulda-Diyabet-Yonetimi-ve-Destegi.pdf linkine tıklayarak ulaşabilirsiniz.